Dariusz Fodczuk „Wolność, równość… sztuka!”
„Wystawa „Wolność, równość…sztuka! Świat artystyczny między represją a emancypacją” to wielogłos w dyskusji na temat oddziaływania różnych pól władzy i wpływów na świat artystyczny.
W chwili, w której nie potrafimy już tak głęboko zachłysnąć się wolnością i równością jak było to możliwe na początku III RP chcielibyśmy pokazać kilka różnych postaw wobec kwestii wolności i równości jakie prezentują artyści z Polski i Czech. Wystawa nie jest bynajmniej kroniką konfliktu pomiędzy sztuką a Kościołem w Polsce, i nie chcielibyśmy jej do tego tylko sprowadzać, jednakże znajdziemy tu prace choćby Marka Wasilewskiego czy Huberta Czerepoka, które o tym sporze opowiadają. „Powtórzenie” Artura Żmijewskiego opisujące mechanizm represji, czy też „wojna” jaką Przemysław Kwiek prowadzi od wielu lat w imieniu sztuki z bezdusznym, aparatem władzy to pewne istotne punkty obszaru pomiędzy represją a emancypacją wyznaczone przez polskich artystów.
W czeskiej optyce problem ten nie jest tak jaskrawy jak w Polsce, choć nie znaczy, że nie aktualny.
Dlatego też nie znajdziemy tutaj prac głęboko krytycznych, już raczej zachwyt nad wolnością i radość z nieskrępowanej formalnie i moralnie twórczości na przykładzie prac Pavla Pernickiego oraz Petra Lysáčka. Pojmowanie sztuki jako metaterytorialnej republiki wolności, to sposób na ucieczkę Petra Starka i Jakuba Adamca. Z drugiej strony znajdziemy absurdalnie, zabawnie formułowane pytania o śmiertelnie poważną mechanikę totalitaryzmu Jiříego Surůvki. Innym ważnym punktem na tym obszarze będzie, ustawienie w roli opresora, tradycyjnej moralności przez Jaroslava Koléška. Pojawia się również w tej perspektywie kobieta, suwerennie, w nieskrępowany i twórczy sposób przeżywająca własną seksualność, domagająca się uwolnienia od spełniania oczekiwań i krępujących schematów.
Okazuje się, że w tak wyznaczonym polu bardzo wiele prac odnajduje się w omawianym kontekście, wynika to bowiem z tego, że sztuka zawsze jest, w jakimś małym choćby sensie, realizacją postulatu wolności.

->+więcej

__________________

 

Łukasz Dziedzic „Cena emancypacji”
Zygmunt Bauman cytując Ernesta Cassirera w książce „Społeczeństwo w stanie oblężenia” zwraca uwagę na „uczucie bezsilności i niepewności”, które towarzyszy człowiekowi wolnemu od ograniczeń. „Gdyby […] miał po prostu słuchać naturalnych instynktów, to nie pragnął by wolności; wybrał by raczej uzależnienie […] Wolność często postrzega się raczej jako ciężar niż przywilej.”
Do jakiego stopnia sztuka współczesna, w swoich przejawach staje się polem walki o wolność? Czy może być przestrzenią, w której bez skrępowania realizuje się postulat wolności? Jakie wzbudza reakcje, podejmując tematy tabu, problemy wyparte ze społecznego dyskursu, jak religia, sex, śmierć…?
Na te i podobne tematy stara się odpowiedzieć wystawa „Wolność, równość… sztuka! Świat artystyczny pomiędzy represją a emancypacją” otwarta 28 lutego w galerii „Szara” w Cieszynie.
Wystawa jest kolejnym etapem „Projektu Otwartego_01”, poświęconego wolności w sztuce oraz badaniu relacji pomiędzy obszarami: artystycznym, politycznym, religijnym czy ekonomicznym. Do tej pory odbyło się już sympozjum, na którym poddano pod dyskusję powyższą problematykę. Wynikłe głosy z pewnością prowokują, do dalszej dyskusji zwłaszcza w kontekście szeroko komentowanego w ostatnich dniach manifestu Artura Żmijewskiego (notabene uczestnika tegoż sympozjum).
Kurator wystawy Dariusz Fodczuk nie uległ jednakże pokusie skonstruowania wystawy jako ilustracji do tegoż sympozjum czy odpowiedzi na problemy w nim zawarte. Podjął się raczej próby reinterpretacji tematu. Specyficzna jest także konfrontacja artystów czeskich i polskich, która w „zestawie” zaproponowanym przez Fodczuka zwraca uwagę bliskością podejmowanych tematów jednakże język jakim operują Czesi w większym stopniu podszyty jest ironią, cynizmem czy po prostu charakterystycznym „luzem”.
Wystawa ta z pewnością nie jest obliczona na skandal czy operowanie szokiem, choć otwartość wypowiedzi niektórych artystów może czasem wzbudzać sprzeciw czy kontrowersje. Istotniejsze wydaje się być co z sobą niosą zaprezentowane postawy, dyskurs jaki prowadzą poszczególni artyści na tematy pomijane w oficjalnym obiegu czy anarchistyczne wręcz reakcje na społeczną rzeczywistość.
Ważnym wprowadzeniem do wystawy są dwa filmy video: „Chuligan” Marka Wasilewskiego oraz „Co wiesz o polskiej sztuce?” Huberta Czerepoka”. Obydwie realizacje zajmują się niemalże dokumentacją Interesująco w kontekście ostatnich „przepychanek” wokół muzeum sztuki współczesnej w Warszawie, jawi się praca Jurka Truszkowskiego będąca gigantycznych rozmiarów hybrydą stuzłotówki, w której centrum znajduje się pałac kultury otoczony ogromnym murem i napis parafrazujący NBP „Noclegownia Bezdomnych Polski”, czy inny dopisek „Schronisko dla bezdomnych […] zamiast Muzeum Sztuki Współczesnej…”. Znajdziemy tam też foto-kolaże „Stars” Pavla Smejkala, przywodzące na myśl „Pozytywy” Zbigniewa Libery, czy serię prac Jiříego Surůvki stawiającą absurd przeciw szaleństwom totalitaryzmu. Odrębny głos stanowią prace Lenki Klodovej, w których artystka walczy z uprzedmiotowieniem wizerunku kobiety, czy z przypisanymi jej rolami społecznymi. Dobrym domknięciem wystawy jest praca samego kuratora Darka Fodczuka „Gra”. Składa się na nią dokumentacja akcji jaką wykonał w galerii Kont w Lublinie oraz kaseton zapraszający do udziału w tajemniczej Grze.
Praca Fodczuka daje nam wskazówki gdzie mogą znajdować się granice wolności. Ale czy wolnością jest rezygnacja z gry czy też uwolnienie się od społecznych tabu? Na to pytanie musimy już sobie odpowiedzieć sami.
Wolność może jest ciężarem, ponieważ gdy chcemy jej w pełni doświadczać nie możemy uniknąć odpowiedzialności, jednakże jeśli sztuka chce być jednym z pól wolnego społecznego dyskursu musi podejmować tematy niewygodne i drażliwe, poszerzać świadomość. Ceną takiej emancypacji niezmiennie jest właśnie owa odpowiedzialność.

 

_____________

Joanna Wowrzeczka, Tomasz Warczok „Sztuka…, między represją a emancypacją”
„Wolność, równość…sztuka! Świat artystyczny między represją a emancypacją” to tytuł panelu dyskusyjnego, który odbył się w cieszyńskiej galerii Szara 10 stycznia 2007. W spotkaniu udział wzięli artyści i teoretycy czescy i polscy: Sławomir Sierakowski (socjolog, publicysta, redaktor naczelny „Krytyki Politycznej”), Artur Żmijewski (artysta multimedialny, związany z Fundacją Galerii Foksal, członek redakcji „Krytyki Politycznej”) Jiří Siostrzonek (socjolog, związany z ITF w Opawie) i František Kowolowski (artysta, kurator – Dům umění w Brnie). Moderatorami byli Joanna Wowrzeczka-Warczok i Tomasz Warczok. Dyskusję poprzedziła promocja nowego numeru „Krytyki Politycznej”, z tematem wiodącym „Pochwała Antagonizmu”, oraz świeżo wydana książka Slavoja Žižka „Rewolucja u bram. Pisma Lenina z roku 1917”, będąca pierwszą pozycją z serii „Krytyki Politycznej” (we współpracy z korporacją Ha!art). Tematy pojawiające podczas promocji oscylowały wokół problemów władzy, niezauważalnej hegemonii konsensu liberalno-demokratycznego, oraz roli sztuki krytycznej w podważaniu prawomocnych dyskursów. Kwestie te rozwinięte zostały podczas panelu, obecność zaś gości z Czech pozwoliła na zarysowanie perspektywy porównawczej w zakresie omawianych zagadnień. Okazało się, że strukturalne ograniczenia działalności artystycznej (np. poprzez oddziaływanie pola politycznego) mają charakter uniwersalny, odczuwane są zarówno przez artystów polskich, jak i czeskich. Różnice ujawniają się wyłącznie na poziomie dopuszczalnych i niedopuszczalnych tematów.
Sławomir Sierakowski zwrócił uwagę na problematykę języka, który jest dzisiaj kluczowym kontekstem symbolicznej walki – odzyskanie mowy zdaje się być fundamentalnym zadaniem świata artystycznego, tylko taki zabieg pozwala odzyskać autonomię pola sztuki, w dalszej kolejności zaś wytworzyć warunki realnego oddziaływania artystów na rzeczywistość. Artur Żmijewski trafnie zauważył niedostatki humanistycznego wykształcenia artystów, co stanowi poważne ograniczenia w nawiązaniu komunikacji z innymi polami (np. naukowymi). Opisywane deficyty zamykają artystów w wąskiej perspektywie formalnej, wykluczając szersze problematyzowanie świata, zadawanie istotnych pytań – w równej mierze dotykających artystów i odbiorców.
W podsumowaniu podkreślono potrzebę budowania odpowiedzialności artystów wobec społeczeństwa, a także konieczność generowania maksymalnie komunikatywnego meta-języka sztuki.

 

-mniej

wróć do > Archiwum Szarej 2002-2020
wróć do > wystawy 2007

„Wolność, Równość, … Sztuka! Świat artystyczny między represją a emancypacją”

Artystki i Artyści: Przemysław Kwiek, Jiří Surůvka, Petr Lysáček, Hubert Czerepok, Lenka Klodova, Marek Wasilewski, Artur Żmijewski, Marcin Chomicki, Aleksander Ryszka, Kamil, Stańczak, Jerzy Truszkowski, Rafal Zur, Petr Stark, Jakub Adamec, Pavel Pernický, Pavel M. Smejkal, Jaroslav Koléšek

kurator: Dariusz Fodczuk

wernisaż: 28.02.2007, godz. 18:00
wystawa: 28.02 – 24.03.2007